 |
| Lakkotrypis, Cypriot Energy Minister (left) |
Andreas Pimbishis
Note: Please use Google translation tool (right click anywhere on the Greek text) for this interview in Greek of Cypriot Energy Minister Yiorgos Lakkotrypis by Cypriot daily 'The Liberal / Phileleftheros'.
Γ.Λακκοτρύπης: Καθοριστικοί οι επόμενοι 12 μήνες για ΦΑ - ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ
Note: Please use Google translation tool (right click anywhere on the Greek text) for this interview in Greek of Cypriot Energy Minister Yiorgos Lakkotrypis by Cypriot daily 'The Liberal / Phileleftheros'.
Γ.Λακκοτρύπης: Καθοριστικοί οι επόμενοι 12 μήνες για ΦΑ - ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ
Οι επόμενοι 12 μήνες και οι γεωτρήσεις που θα γίνουν μέχρι το τέλος του 2018 θα καθορίσουν το τοπίο σ’ ό,τι αφορά στις επιλογές που έχει η Κύπρος για εκμετάλλευση του φυσικού αερίου. Σύμφωνα με τον υπουργό Ενέργειας, Γιώργο Λακκοτρύπη, «σήμερα έχουμε επιβεβαιωμένες ποσότητες ΦΑ 4.5 TCF (μέσος όρος).
Με αυτές τις ποσότητες η βέλτιστη επιλογή για εκμετάλλευση του ΦΑ είναι να το κατευθύνουμε με υποθαλάσσιο αγωγό προς την Αίγυπτο, εκεί να υγροποιηθεί σε ένα από τα δύο τερματικά της χώρας και να διοχετευθεί στις αγορές, πρωτίστως της Ευρώπης, με πλοία». Ξεκαθάρισε πως το Τερματικό Υγροποίησης είναι στις κορυφαίες μας προτεραιότητες, όπως έχει επανειλημμένα λεχθεί.
Ο Γ. Λακκοτρύπης αποκαλύπτει πως έχουν μελετηθεί 16 σενάρια για τις επόμενες γεωτρήσεις τα οποία κυμαίνονται από το χειρότερο, που είναι να μην υπάρξει άλλη ανακάλυψη πέραν του «Αφροδίτη» μέχρι και το καλύτερο που είναι ανακάλυψη φυσικού αερίου και στις τέσσερις γεωτρήσεις.
Μια από τις στρατηγικές επιλογές που μελετά η Κύπρος και κινείται διπλωματικά προς διάφορες κατευθύνσεις είναι ο «Διάδρομος Ανατολικής Μεσογείου». Όπως εξηγεί ο Γ. Λακκοτρύπης «ο εν λόγω «Διάδρομος» θα μπορούσε να αφορά και άλλους τρόπους μεταφοράς του ΦΑ προς τις αγορές της Ευρώπης, πέραν του αγωγού EastMed.
Για παράδειγμα, τη διοχέτευση υγροποιημένου ΦΑ είτε από τα Τερματικά της Αιγύπτου είτε στο μέλλον από το κυπριακό Τερματικό Υγροποίησης, προς τον σταθμό αποϋγροποίησης της Αλεξανδρούπολης – ακόμη ένα Ευρωπαϊκό Έργο Κοινού Ενδιαφέροντος – και από εκεί, μέσω του Ελληνο-Βουλγαρικού αγωγού ΦΑ (IGB), στην υπόλοιπη Ευρώπη».
Ο υπουργός Ενέργειας διαμηνύει πως «θα δούμε φυσικό αέριο καθώς και όλα τα οφέλη του το συνοδεύουν» αλλά συστήνει υπομονή γιατί ακόμα υπάρχει πολλή σκληρή δουλειά που πρέπει να γίνει. Αναφερόμενος στην τρέχουσα ερευνητική δραστηριότητα ο Γιώργος Λακκοτρύπης ανέφερε: «Βρίσκεται σε εξέλιξη η γεώτρηση στον στόχο «Καλυψώ», στο τεμάχιο 6, από την κοινοπραξία ENI/TOTAL, ενώ θα ακολουθήσει αμέσως μετά η γεώτρηση στον στόχο «Σουπιά» του τεμαχίου 3 από την κοινοπραξία ENI/Kogas. Κατά το 2ο εξάμηνο του 2018 θα γίνουν ακόμη δύο γεωτρήσεις, από την κοινοπραξία ExxonMobil/Qatar Petroleum, μία στον στόχο «Δελφίνος» και μία στον στόχο «Άνθεια» του τεμαχίου 10».
- Θα σας μεταφέρω ένα ευρύτερο ερώτημα που έχει η κυπριακή κοινωνία: Θα δούμε φυσικό αέριο ή θα μείνουμε στις γεωτρήσεις και τους σχεδιασμούς;
Ο υπουργός Ενέργειας διαμηνύει πως «θα δούμε φυσικό αέριο καθώς και όλα τα οφέλη του το συνοδεύουν» αλλά συστήνει υπομονή γιατί ακόμα υπάρχει πολλή σκληρή δουλειά που πρέπει να γίνει. Αναφερόμενος στην τρέχουσα ερευνητική δραστηριότητα ο Γιώργος Λακκοτρύπης ανέφερε: «Βρίσκεται σε εξέλιξη η γεώτρηση στον στόχο «Καλυψώ», στο τεμάχιο 6, από την κοινοπραξία ENI/TOTAL, ενώ θα ακολουθήσει αμέσως μετά η γεώτρηση στον στόχο «Σουπιά» του τεμαχίου 3 από την κοινοπραξία ENI/Kogas. Κατά το 2ο εξάμηνο του 2018 θα γίνουν ακόμη δύο γεωτρήσεις, από την κοινοπραξία ExxonMobil/Qatar Petroleum, μία στον στόχο «Δελφίνος» και μία στον στόχο «Άνθεια» του τεμαχίου 10».
- Θα σας μεταφέρω ένα ευρύτερο ερώτημα που έχει η κυπριακή κοινωνία: Θα δούμε φυσικό αέριο ή θα μείνουμε στις γεωτρήσεις και τους σχεδιασμούς;
Για να «δούμε» Φυσικό Αέριο (ΦΑ) χρειάζονται πρώτα σχεδιασμοί, γεωτρήσεις και άλλα πολλά. Ίσως, βέβαια, κάποιοι να έχουν τη εντύπωση ότι αυτό θα γίνει ως διά μαγείας, παραγνωρίζοντας τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε. Προκλήσεις τεχνικής φύσεως, κυρίως λόγω του βάθους της θάλασσάς μας, οικονομικής, κυρίως λόγω της ύφεσης στον τομέα υδρογονανθράκων διεθνώς, και γεωπολιτικής, λόγω της ταραχώδους φύσης της Ανατολικής Μεσογείου γενικότερα και της τουρκικής προκλητικότητας ειδικότερα. Μια γεώτρηση για παράδειγμα, απαιτεί προσεκτικό σχεδιασμό και προγραμματισμό. Είναι πιστεύετε τυχαίες οι διπλωματικές κινήσεις που κάνουμε πριν από κάθε γεώτρηση και πριν από κάθε γύρο αδειοδότησης; Οι υδρογονάνθρακες, είναι ένας σύνθετος τομέας, πόσο μάλλον για μια χώρα όπως τη δική μας που η βιομηχανία πετρελαίου και αερίου βρίσκεται ακόμη σε νηπιακό στάδιο. Και αφού με ρωτάτε θα σας πω ότι ΝΑΙ θα «δούμε» το ΦΑ, καθώς και όλα τα υπόλοιπα οφέλη που το συνοδεύουν, αλλά χρειάζεται προγραμματισμός, σκληρή δουλειά και υπομονή.
- Πως κρίνετε το γεγονός ότι οι Κύπριοι έχουν γίνει πιο απαιτητικοί σ’ ότι αφορά το κεφάλαιο Ενέργεια και δεν αρκούνται μόνο στις ανακοινώσεις;
- Πως κρίνετε το γεγονός ότι οι Κύπριοι έχουν γίνει πιο απαιτητικοί σ’ ότι αφορά το κεφάλαιο Ενέργεια και δεν αρκούνται μόνο στις ανακοινώσεις;
Είναι λογικό, όσο ο τομέας των υδρογονανθράκων ωριμάζει στην κοινή γνώμη και οι Κύπριοι γίνονται όλο και περισσότερο γνώστες των πραγμάτων, άλλο τόσο θα γίνονται απαιτητικοί. Και σε μια συμμετοχική δημοκρατία πρέπει η ηγεσία να είναι υπόλογη στον λαό. Εάν έχετε προσέξει, από την αρχή που διαχειριζόμαστε τα ενεργειακά της χώρας μας αποφεύγουμε τις βαρύγδουπες δηλώσεις ενώ δουλεύουμε αθόρυβα και μεθοδικά, μέχρι τα θέματά μας να εξελιχθούν σε χειροπιαστά αποτελέσματα. Θα θυμάστε τον τρόπο που χειριστήκαμε την είσοδο της BG, τώρα Shell, στην κοινοπραξία του κοιτάσματος «Αφροδίτη». Με παρόμοιο τρόπο διαχειριστήκαμε, υπενθυμίζω, τον 3ο Γύρο Αδειοδότησης, αλλά και όλα τα ομολογουμένως δύσκολα θέματα που είχαμε ενώπιόν μας, περιλαμβανομένων τόσο των προηγούμενων όσο και των προγραμματισμένων γεωτρήσεων.
- Επί της ουσίας όμως, τι να αναμένουμε στις αμέσως επόμενες ημέρες; Κάτι είχε λεχθεί τις προηγούμενες εβδομάδες ότι θα υπάρξουν ανακοινώσεις αποτελεσμάτων;
Και πιο συγκεκριμένα ότι θα υπάρξει ανακοίνωση για την ύπαρξη φυσικού αερίου (αυτό τουλάχιστον ήταν η εντύπωση); Για να μπορέσουμε να ανακοινώσουμε ύπαρξη ΦΑ, δηλαδή ανακάλυψη, θα πρέπει πρώτα να γίνουν ερευνητικές γεωτρήσεις. Όπως γνωρίζετε βρίσκεται σε εξέλιξη η γεώτρηση στον στόχο «Καλυψώ», στο τεμάχιο 6, από την κοινοπραξία ENI/TOTAL, ενώ θα ακολουθήσει αμέσως μετά η γεώτρηση στον στόχο «Σουπιά» του τεμαχίου 3 από την κοινοπραξία ENI/Kogas. Κατά το 2ο εξάμηνο του 2018 θα γίνουν ακόμη δύο γεωτρήσεις, από την κοινοπραξία ExxonMobil/Qatar Petroleum, μια στον στόχο «Δελφίνος» και μια στον στόχο «Άνθεια» του τεμαχίου 10. Ασφαλώς, προσδοκούμε σε μία ή περισσότερες ανακαλύψεις ΦΑ, αλλά πρέπει πρώτα να ολοκληρωθούν οι γεωτρήσεις στη βάση των ερευνητικών προγραμμάτων που έχουν καταρτίσει οι εταιρείες.
- Κάποτε μιλούσαμε για δημιουργία τερματικού υγροποίησης στην Κύπρο; Έχει εγκαταλειφθεί αυτή η ιδέα;
Θα προχωρήσουμε σε συνεργασία με την Αίγυπτο που έχει έτοιμες εγκαταστάσεις και φαίνεται να το ευνοούν και πολλοί ξένοι παράγοντες (κυβερνήσεις και εταιρείες); Σήμερα έχουμε επιβεβαιωμένες ποσότητες ΦΑ 4.5 TCF (μέσος όρος). Με αυτές τις ποσότητες η βέλτιστη επιλογή για εκμετάλλευση του ΦΑ είναι να το κατευθύνουμε με υποθαλάσσιο αγωγό προς την Αίγυπτο, εκεί να υγροποιηθεί σε ένα από τα δύο τερματικά της χώρας και να διοχετευθεί στις αγορές, πρωτίστως της Ευρώπης, με πλοία. Πέραν τούτου, τα αποτελέσματα του ερευνητικού προγράμματος των επόμενων 12 μηνών θα καθορίσουν και ποια ή ποιες άλλες επιλογές εκμετάλλευσης θα είναι εφικτές. Ασφαλώς το Τερματικό Υγροποίησης είναι στις κορυφαίες μας προτεραιότητες, όπως έχει επανειλημμένα λεχθεί. Γι’ αυτόν τον λόγο έχουμε ολοκληρώσει το ρυθμιστικό σχέδιο του Ενεργειακού Κέντρου στο Βασιλικό, που προνοεί για Τερματικό μέχρι και 5 γραμμών (τρένων) παραγωγής. Την ίδια στιγμή, ψηλά στις επιλογές μας βρίσκεται βεβαίως και ο αγωγός EastMed, ο οποίος ενδιαφέρει στρατηγικά και την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ). Συνολικά, έχουμε μελετήσει 16 σενάρια για τις επόμενες 4 γεωτρήσεις που προανέφερα, τα οποία κυμαίνονται από το χειρότερο σενάριο για εμάς – δηλαδή καμία άλλη ανακάλυψη πέραν αυτής του «Αφροδίτη» - μέχρι και το καλύτερο –δηλαδή να έχουμε ανακαλύψεις και στις 4 γεωτρήσεις. Το κάθε ένα από αυτά τα σενάρια προβλέπει ποιοι τρόποι αξιοποίησης θα είναι βιώσιμοι ανάλογα με τις ποσότητες ΦΑ που ενδεχομένως θα ανακαλυφθούν.
- Ο αγωγός EastMed μέχρι πριν μερικούς μήνες κάποιοι πίστευαν ότι ήταν μόνο στα χαρτιά κι ένα όνειρο που δεν θα γινόταν ποτέ. Φαίνεται όμως ότι τα δεδομένα έχουν αλλάξει. Όντως αυτό συνέβηκε;
Με την πρόσφατη υπογραφή του Μνημονίου της Λευκωσίας μεταξύ Ελλάδας, Ισραήλ, Ιταλίας και Κύπρου, έγινε ένα σημαντικό βήμα προς υλοποίηση αυτού του ομολογουμένως φιλόδοξου Ευρωπαϊκού Έργου Κοινού Ενδιαφέροντος (PCI). Οι τέσσερις χώρες βεβαιώσαμε γραπτώς τη στήριξή μας προς το έργο, ενώ, ταυτόχρονα, συμφωνήσαμε να αρχίσουν διαπραγματεύσεις για την ολοκλήρωση της διακρατικής συμφωνίας που, μεταξύ άλλων, θα διέπει το καθεστώς του διασυνοριακού αυτού αγωγού. Υπενθυμίζω ότι βρισκόμαστε σε προχωρημένο στάδιο για μια παρόμοια συμφωνία με την Αίγυπτο. Αυτές οι συμφωνίες, που είναι και διεθνής πρακτική, αφενός προσφέρουν στους επενδυτές την πολιτική βεβαιότητα που απαιτείται για ολόκληρη τη ζωή του έργου (20-30 χρόνια) και, αφετέρου, στέλνουν ξεκάθαρα το μήνυμα ότι τέτοιου είδους δαπανηρά και σύνθετα έργα δεν μπορούν να υλοποιηθούν χωρίς διακρατικές συνεργασίες. Ασφαλώς, σε ό,τι αφορά στον EastMed υπάρχουν πολλά ακόμη που πρέπει να γίνουν. Πρωτίστως, πρέπει να προχωρήσουν οι λεπτομερείς τεχνικές μελέτες (FEED) και προς αυτήν την κατεύθυνση κατατέθηκε από την κοινοπραξία αίτηση για χρηματοδότηση από τον μηχανισμό Συνδέοντας την Ευρώπη (CEF), την απόφαση του οποίου αναμένουμε να έχουμε εντός Ιανουαρίου.
Δεν αποκλείεται και έκτη γεώτρηση
- Κλείνετε σύντομα μια πενταετία στο Υπουργείο Ενέργειας. Ποιο θεωρείτε ως το σημαντικότερο επίτευγμα στον τομέα αυτό;
Είναι δύσκολο γι’ εμένα να συνοψίσω την προσπάθεια πέντε χρόνων σε ένα και μοναδικό πράγμα. Θεωρώ ότι αυτήν την πενταετία έγιναν πάρα πολλά που έδωσαν ώθηση σ’ αυτόν τον αναδυόμενο τομέα και θα αναφερθώ σε μερικά από αυτά, αφήνοντας όλα τα γεωπολιτικά επιτεύγματα για μια άλλη συζήτηση. Καταρχάς να αναφέρω ότι εκπονήσαμε και εκτελούμε μια ολοκληρωμένη στρατηγική, η οποία περιλαμβάνει τη γεωπολιτική διάσταση της προσπάθειάς μας, το ερευνητικό πρόγραμμα, τους πιθανούς τρόπους αξιοποίησης του ΦΑ και μια τέταρτη κατηγορία, με σωρεία άλλων θεμάτων που χρήζουν διαχείρισης. Ολοκληρώσαμε τέσσερις γεωτρήσεις, είμαστε στη διαδικασία της πέμπτης («Καλυψώ») και πολύ πιθανόν να γίνει και έκτη («Σουπιά») πριν τη λήξη της θητείας. Και για όσους πιστεύουν ότι μια γεώτρηση είναι εύκολη υπόθεση, τόσο τεχνικά όσο και γεωπολιτικά, υπενθυμίζω ότι παρόλο που το συμβόλαιο της Noble για το τεμάχιο 12 υπογράφηκε τον Οκτώβριο 2008, η πρώτη γεώτρηση έγινε 3 ολόκληρα χρόνια αργότερα! Προχωρήσαμε στον 3ο Γύρο Αδειοδότησης, προσελκύοντας στοχευμένα εταιρείες κολοσσούς, από τις μεγαλύτερες στον κόσμο. Εταιρείες που κατέχουν τόσο το τεχνοοικονομικό βάθος όσο και το πολιτικό εκτόπισμα, για να μας βοηθήσουν να πετύχουμε τους στόχους μας. Δημιουργήσαμε τις απαραίτητες δομές για να διαχειριστούμε τα σύνθετα αυτά θέματα μέσω της Υπηρεσίας Υδρογονανθράκων του Υπουργείου και της Εταιρείας Υδρογονανθράκων Κύπρου, ενώ προσελκύσαμε εξαιρετικούς επιστήμονες από το εξωτερικό, Κύπριους της διασποράς και όχι μόνο, με τεράστιες εμπειρίες στον τομέα πετρελαίου και ΦΑ. Προσελκύσαμε ακόμη έναν κολοσσό του τομέα, τη Shell, ως μέρος της κοινοπραξίας του κοιτάσματος «Αφροδίτη», ενώ βρίσκονται σε προχωρημένο στάδιο οι διαπραγματεύσεις για πώληση του ΦΑ του κοιτάσματος στα τερματικά υγροποίησης της Αιγύπτου. Διαχειριστήκαμε με ευελιξία δύσκολες καταστάσεις που αφορούσαν στα συμβόλαια των εταιρειών, επιτρέποντας έτσι στην Κυπριακή Δημοκρατία να συνεχίσει απρόσκοπτα την προσπάθειά της.
Ενεργειακή Διπλωματία: Ο Διάδρομος Ανατολικής Μεσογείου
- Τι σημαίνει ένας αγωγός από την Ανατολική Μεσόγειο προς την Ευρώπη; Πόσο επηρεάζει την ενεργειακή στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης;
Δεν θα περιορίσω την απάντησή μου στον αγωγό EastMed, αλλά θα τη διευρύνω για να αναφερθώ στον «Διάδρομο (ΦΑ) Ανατολικής Μεσογείου». Αυτός ο «Διάδρομος» βρίσκεται στο επίκεντρο της Ενεργειακής μας Διπλωματίας και γι’ αυτό μας βλέπετε όλο αυτό το διάστημα δραστήριους με τις χώρες που θα μπορούσαν να τον απαρτίσουν. Ο εν λόγω «Διάδρομος» θα μπορούσε να αφορά και άλλους τρόπους μεταφοράς του ΦΑ προς τις αγορές της Ευρώπης, πέραν του αγωγού EastMed. Για παράδειγμα, τη διοχέτευση υγροποιημένου ΦΑ είτε από τα Τερματικά της Αιγύπτου είτε στο μέλλον από το κυπριακό Τερματικό Υγροποίησης, προς τον σταθμό αποϋγροποίησης της Αλεξανδρούπολης –ακόμη ένα Ευρωπαϊκό Έργο Κοινού Ενδιαφέροντος– και από εκεί, μέσω του Ελληνο-Βουλγαρικού αγωγού ΦΑ (IGB), στην υπόλοιπη Ευρώπη. Πολλές φορές εκφράστηκε η πεποίθηση από Ευρωπαίους αξιωματούχους ότι ο μόνος ρεαλιστικός τρόπος που θα επιτρέψει στην ΕΕ να διαφοροποιήσει πραγματικά τον ενεργειακό της εφοδιασμό, είναι η δημιουργία τόσο εναλλακτικών πηγών ΦΑ όσο και εναλλακτικών οδών. Δεν είναι, λοιπόν, μόνο επάναγκες για την ΕΕ να εξασφαλίσει το ΦΑ της Ανατολικής Μεσογείου, αλλά θα πρέπει επίσης να δημιουργηθεί και ο νέος αυτός «Διάδρομος».
- Φαίνεται πως η Ιταλία μπήκε για τα καλά στο παιχνίδι των συνεργασιών και θα αποτελέσει τον τέταρτο στις συμμαχίες. Πόσο σημαντικός είναι ο παράγοντας Ιταλία;
- Επί της ουσίας όμως, τι να αναμένουμε στις αμέσως επόμενες ημέρες; Κάτι είχε λεχθεί τις προηγούμενες εβδομάδες ότι θα υπάρξουν ανακοινώσεις αποτελεσμάτων;
Και πιο συγκεκριμένα ότι θα υπάρξει ανακοίνωση για την ύπαρξη φυσικού αερίου (αυτό τουλάχιστον ήταν η εντύπωση); Για να μπορέσουμε να ανακοινώσουμε ύπαρξη ΦΑ, δηλαδή ανακάλυψη, θα πρέπει πρώτα να γίνουν ερευνητικές γεωτρήσεις. Όπως γνωρίζετε βρίσκεται σε εξέλιξη η γεώτρηση στον στόχο «Καλυψώ», στο τεμάχιο 6, από την κοινοπραξία ENI/TOTAL, ενώ θα ακολουθήσει αμέσως μετά η γεώτρηση στον στόχο «Σουπιά» του τεμαχίου 3 από την κοινοπραξία ENI/Kogas. Κατά το 2ο εξάμηνο του 2018 θα γίνουν ακόμη δύο γεωτρήσεις, από την κοινοπραξία ExxonMobil/Qatar Petroleum, μια στον στόχο «Δελφίνος» και μια στον στόχο «Άνθεια» του τεμαχίου 10. Ασφαλώς, προσδοκούμε σε μία ή περισσότερες ανακαλύψεις ΦΑ, αλλά πρέπει πρώτα να ολοκληρωθούν οι γεωτρήσεις στη βάση των ερευνητικών προγραμμάτων που έχουν καταρτίσει οι εταιρείες.
- Κάποτε μιλούσαμε για δημιουργία τερματικού υγροποίησης στην Κύπρο; Έχει εγκαταλειφθεί αυτή η ιδέα;
Θα προχωρήσουμε σε συνεργασία με την Αίγυπτο που έχει έτοιμες εγκαταστάσεις και φαίνεται να το ευνοούν και πολλοί ξένοι παράγοντες (κυβερνήσεις και εταιρείες); Σήμερα έχουμε επιβεβαιωμένες ποσότητες ΦΑ 4.5 TCF (μέσος όρος). Με αυτές τις ποσότητες η βέλτιστη επιλογή για εκμετάλλευση του ΦΑ είναι να το κατευθύνουμε με υποθαλάσσιο αγωγό προς την Αίγυπτο, εκεί να υγροποιηθεί σε ένα από τα δύο τερματικά της χώρας και να διοχετευθεί στις αγορές, πρωτίστως της Ευρώπης, με πλοία. Πέραν τούτου, τα αποτελέσματα του ερευνητικού προγράμματος των επόμενων 12 μηνών θα καθορίσουν και ποια ή ποιες άλλες επιλογές εκμετάλλευσης θα είναι εφικτές. Ασφαλώς το Τερματικό Υγροποίησης είναι στις κορυφαίες μας προτεραιότητες, όπως έχει επανειλημμένα λεχθεί. Γι’ αυτόν τον λόγο έχουμε ολοκληρώσει το ρυθμιστικό σχέδιο του Ενεργειακού Κέντρου στο Βασιλικό, που προνοεί για Τερματικό μέχρι και 5 γραμμών (τρένων) παραγωγής. Την ίδια στιγμή, ψηλά στις επιλογές μας βρίσκεται βεβαίως και ο αγωγός EastMed, ο οποίος ενδιαφέρει στρατηγικά και την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ). Συνολικά, έχουμε μελετήσει 16 σενάρια για τις επόμενες 4 γεωτρήσεις που προανέφερα, τα οποία κυμαίνονται από το χειρότερο σενάριο για εμάς – δηλαδή καμία άλλη ανακάλυψη πέραν αυτής του «Αφροδίτη» - μέχρι και το καλύτερο –δηλαδή να έχουμε ανακαλύψεις και στις 4 γεωτρήσεις. Το κάθε ένα από αυτά τα σενάρια προβλέπει ποιοι τρόποι αξιοποίησης θα είναι βιώσιμοι ανάλογα με τις ποσότητες ΦΑ που ενδεχομένως θα ανακαλυφθούν.
- Ο αγωγός EastMed μέχρι πριν μερικούς μήνες κάποιοι πίστευαν ότι ήταν μόνο στα χαρτιά κι ένα όνειρο που δεν θα γινόταν ποτέ. Φαίνεται όμως ότι τα δεδομένα έχουν αλλάξει. Όντως αυτό συνέβηκε;
Με την πρόσφατη υπογραφή του Μνημονίου της Λευκωσίας μεταξύ Ελλάδας, Ισραήλ, Ιταλίας και Κύπρου, έγινε ένα σημαντικό βήμα προς υλοποίηση αυτού του ομολογουμένως φιλόδοξου Ευρωπαϊκού Έργου Κοινού Ενδιαφέροντος (PCI). Οι τέσσερις χώρες βεβαιώσαμε γραπτώς τη στήριξή μας προς το έργο, ενώ, ταυτόχρονα, συμφωνήσαμε να αρχίσουν διαπραγματεύσεις για την ολοκλήρωση της διακρατικής συμφωνίας που, μεταξύ άλλων, θα διέπει το καθεστώς του διασυνοριακού αυτού αγωγού. Υπενθυμίζω ότι βρισκόμαστε σε προχωρημένο στάδιο για μια παρόμοια συμφωνία με την Αίγυπτο. Αυτές οι συμφωνίες, που είναι και διεθνής πρακτική, αφενός προσφέρουν στους επενδυτές την πολιτική βεβαιότητα που απαιτείται για ολόκληρη τη ζωή του έργου (20-30 χρόνια) και, αφετέρου, στέλνουν ξεκάθαρα το μήνυμα ότι τέτοιου είδους δαπανηρά και σύνθετα έργα δεν μπορούν να υλοποιηθούν χωρίς διακρατικές συνεργασίες. Ασφαλώς, σε ό,τι αφορά στον EastMed υπάρχουν πολλά ακόμη που πρέπει να γίνουν. Πρωτίστως, πρέπει να προχωρήσουν οι λεπτομερείς τεχνικές μελέτες (FEED) και προς αυτήν την κατεύθυνση κατατέθηκε από την κοινοπραξία αίτηση για χρηματοδότηση από τον μηχανισμό Συνδέοντας την Ευρώπη (CEF), την απόφαση του οποίου αναμένουμε να έχουμε εντός Ιανουαρίου.
Δεν αποκλείεται και έκτη γεώτρηση
- Κλείνετε σύντομα μια πενταετία στο Υπουργείο Ενέργειας. Ποιο θεωρείτε ως το σημαντικότερο επίτευγμα στον τομέα αυτό;
Είναι δύσκολο γι’ εμένα να συνοψίσω την προσπάθεια πέντε χρόνων σε ένα και μοναδικό πράγμα. Θεωρώ ότι αυτήν την πενταετία έγιναν πάρα πολλά που έδωσαν ώθηση σ’ αυτόν τον αναδυόμενο τομέα και θα αναφερθώ σε μερικά από αυτά, αφήνοντας όλα τα γεωπολιτικά επιτεύγματα για μια άλλη συζήτηση. Καταρχάς να αναφέρω ότι εκπονήσαμε και εκτελούμε μια ολοκληρωμένη στρατηγική, η οποία περιλαμβάνει τη γεωπολιτική διάσταση της προσπάθειάς μας, το ερευνητικό πρόγραμμα, τους πιθανούς τρόπους αξιοποίησης του ΦΑ και μια τέταρτη κατηγορία, με σωρεία άλλων θεμάτων που χρήζουν διαχείρισης. Ολοκληρώσαμε τέσσερις γεωτρήσεις, είμαστε στη διαδικασία της πέμπτης («Καλυψώ») και πολύ πιθανόν να γίνει και έκτη («Σουπιά») πριν τη λήξη της θητείας. Και για όσους πιστεύουν ότι μια γεώτρηση είναι εύκολη υπόθεση, τόσο τεχνικά όσο και γεωπολιτικά, υπενθυμίζω ότι παρόλο που το συμβόλαιο της Noble για το τεμάχιο 12 υπογράφηκε τον Οκτώβριο 2008, η πρώτη γεώτρηση έγινε 3 ολόκληρα χρόνια αργότερα! Προχωρήσαμε στον 3ο Γύρο Αδειοδότησης, προσελκύοντας στοχευμένα εταιρείες κολοσσούς, από τις μεγαλύτερες στον κόσμο. Εταιρείες που κατέχουν τόσο το τεχνοοικονομικό βάθος όσο και το πολιτικό εκτόπισμα, για να μας βοηθήσουν να πετύχουμε τους στόχους μας. Δημιουργήσαμε τις απαραίτητες δομές για να διαχειριστούμε τα σύνθετα αυτά θέματα μέσω της Υπηρεσίας Υδρογονανθράκων του Υπουργείου και της Εταιρείας Υδρογονανθράκων Κύπρου, ενώ προσελκύσαμε εξαιρετικούς επιστήμονες από το εξωτερικό, Κύπριους της διασποράς και όχι μόνο, με τεράστιες εμπειρίες στον τομέα πετρελαίου και ΦΑ. Προσελκύσαμε ακόμη έναν κολοσσό του τομέα, τη Shell, ως μέρος της κοινοπραξίας του κοιτάσματος «Αφροδίτη», ενώ βρίσκονται σε προχωρημένο στάδιο οι διαπραγματεύσεις για πώληση του ΦΑ του κοιτάσματος στα τερματικά υγροποίησης της Αιγύπτου. Διαχειριστήκαμε με ευελιξία δύσκολες καταστάσεις που αφορούσαν στα συμβόλαια των εταιρειών, επιτρέποντας έτσι στην Κυπριακή Δημοκρατία να συνεχίσει απρόσκοπτα την προσπάθειά της.
Ενεργειακή Διπλωματία: Ο Διάδρομος Ανατολικής Μεσογείου
- Τι σημαίνει ένας αγωγός από την Ανατολική Μεσόγειο προς την Ευρώπη; Πόσο επηρεάζει την ενεργειακή στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης;
Δεν θα περιορίσω την απάντησή μου στον αγωγό EastMed, αλλά θα τη διευρύνω για να αναφερθώ στον «Διάδρομο (ΦΑ) Ανατολικής Μεσογείου». Αυτός ο «Διάδρομος» βρίσκεται στο επίκεντρο της Ενεργειακής μας Διπλωματίας και γι’ αυτό μας βλέπετε όλο αυτό το διάστημα δραστήριους με τις χώρες που θα μπορούσαν να τον απαρτίσουν. Ο εν λόγω «Διάδρομος» θα μπορούσε να αφορά και άλλους τρόπους μεταφοράς του ΦΑ προς τις αγορές της Ευρώπης, πέραν του αγωγού EastMed. Για παράδειγμα, τη διοχέτευση υγροποιημένου ΦΑ είτε από τα Τερματικά της Αιγύπτου είτε στο μέλλον από το κυπριακό Τερματικό Υγροποίησης, προς τον σταθμό αποϋγροποίησης της Αλεξανδρούπολης –ακόμη ένα Ευρωπαϊκό Έργο Κοινού Ενδιαφέροντος– και από εκεί, μέσω του Ελληνο-Βουλγαρικού αγωγού ΦΑ (IGB), στην υπόλοιπη Ευρώπη. Πολλές φορές εκφράστηκε η πεποίθηση από Ευρωπαίους αξιωματούχους ότι ο μόνος ρεαλιστικός τρόπος που θα επιτρέψει στην ΕΕ να διαφοροποιήσει πραγματικά τον ενεργειακό της εφοδιασμό, είναι η δημιουργία τόσο εναλλακτικών πηγών ΦΑ όσο και εναλλακτικών οδών. Δεν είναι, λοιπόν, μόνο επάναγκες για την ΕΕ να εξασφαλίσει το ΦΑ της Ανατολικής Μεσογείου, αλλά θα πρέπει επίσης να δημιουργηθεί και ο νέος αυτός «Διάδρομος».
- Φαίνεται πως η Ιταλία μπήκε για τα καλά στο παιχνίδι των συνεργασιών και θα αποτελέσει τον τέταρτο στις συμμαχίες. Πόσο σημαντικός είναι ο παράγοντας Ιταλία;
Η παρουσία της Ιταλίας στις συνεργασίες που κτίζουμε είναι εξαιρετικά σημαντική για τρεις κυρίως λόγους. Πρώτον, η χώρα, διά μέσου των εταιρειών της, έχει μεγάλα ενεργειακά συμφέροντα στην περιοχή μας. Εάν δείτε τον χάρτη της Ανατολικής
Μεσογείου θα διαπιστώσετε ένα ιταλικό τόξο συμφερόντων που εκτείνεται από την ΑΟΖ του Λιβάνου (τρέχουσα αδειοδότηση) έως εκείνη της Αιγύπτου, με την Κύπρο και το Ισραήλ στο ενδιάμεσο. Δεύτερον, αποτελεί ένα σημαντικό μέρος του «Διαδρόμου» που προανέφερα, τόσο ως πιθανός διαμετακομιστής όσο και ως δυνητικός καταναλωτής ΦΑ. Και, τρίτον, είναι μια από τις μεγαλύτερες χώρες της ΕΕ και η παρουσία της δίπλα από την
Κύπρο και την Ελλάδα προσδίδει μεγάλη βαρύτητα στη συμμαχία εντός των κόλπων της Ένωσης.
- Υπάρχει χώρος και για άλλους παίχτες να μπουν σ’ αυτές τις συμμαχίες/συνεργασίες;
Μεσογείου θα διαπιστώσετε ένα ιταλικό τόξο συμφερόντων που εκτείνεται από την ΑΟΖ του Λιβάνου (τρέχουσα αδειοδότηση) έως εκείνη της Αιγύπτου, με την Κύπρο και το Ισραήλ στο ενδιάμεσο. Δεύτερον, αποτελεί ένα σημαντικό μέρος του «Διαδρόμου» που προανέφερα, τόσο ως πιθανός διαμετακομιστής όσο και ως δυνητικός καταναλωτής ΦΑ. Και, τρίτον, είναι μια από τις μεγαλύτερες χώρες της ΕΕ και η παρουσία της δίπλα από την
Κύπρο και την Ελλάδα προσδίδει μεγάλη βαρύτητα στη συμμαχία εντός των κόλπων της Ένωσης.
- Υπάρχει χώρος και για άλλους παίχτες να μπουν σ’ αυτές τις συμμαχίες/συνεργασίες;
Ακρογωνιαίος λίθος της Ενεργειακής μας Διπλωματίας ήταν και παραμένει η δημιουργία και διεύρυνση συμμαχιών και συνεργασιών. Γι’ αυτόν τον λόγο μας βλέπετε δραστήριους προς την κατεύθυνση της Αιγύπτου, του Ισραήλ, της Ελλάδος, της Ιορδανίας, του Λιβάνου, της Ιταλίας, της Βουλγαρίας και άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Σημαντική προϋπόθεση είναι, βεβαίως, οι χώρες που συμμετέχουν να είναι έτοιμες να συνεργαστούν, όπως για παράδειγμα στις απαραίτητες διακρατικές συμφωνίες που προανέφερα, και, φυσικά, να σέβονται το διεθνές δίκαιο και τα κυριαρχικά δικαιώματα των γειτόνων τους.
